“Karşılaştırma yazısı nasıl yazılır?” ve ‘Karşılaştırmalı deneme nedir?’ ve hatta en çaresiz anlarda “Deneme nedir?” diye çılgınca Google’da arama yaptığım ve panik olduğum, kendimi cahil hissettiğim günlerimi hatırlıyorum.
Karşılaştırmalı deneme veya kontrast (zıtlık) deneme olarak da adlandırılan bir deneme türüdür.
Yazar olarak buna, sizin iki konu arasındaki benzerlik veya farklılıkları analiz ettiğiniz bir tür akademik yazıda diyebiliriz.
Fikirler, insanlar, olaylar, kitaplar, kavramlar veya diğer hemen hemen her şey hakkında olabilir. Bir karşılaştırma ve zıtlık denemesinin ana amacı, konulara ışık tutmak ve göreceli özelliklerine açıklık getirmektir.
Genellikle öğrenci iseniz kompozisyon ödevi olarak bu tür ödevler alabilirsiniz.
Ancak ne olursa olsun bu tür yazıları yazmak için profesyonel bir yazma nedeniniz olur: Belki bir araştırma makalesi yazarken, belki bir eleştirmen, bir gazeteci veya akademisyen olarak bu türde yazmanız gerekebilir.
Ayrıca sınavlarda da sıkça karşılaşılan bir kompozisyon sorusudur.
Aslında bu tür, benimde en sevdiğim yazma türlerinden biridir çünkü çok fazla araştırma ve görüş bildirmeyi içerirler.
Bu tür karşılaştırma veya zıtlık içeren denemelerden birinin tam olarak nasıl yazılacağını adım adım inceleyelim.
Örnek olması açısından, evimizin kedisi Duman’ı ve mahallemizin kedisi Boss’u karşılaştıran bir deneme kompozisyonu yazacağım.
Daha net anlaşılması için kediciklerin resimlerini aşağıya bırakıyorum.
Başlangıç: Zemin hazırlamak için iki konu seçin
İyi bir araştırma yazısının eğlenceli yanlarından biri de neyi neyle kıyaslayacağınızı seçebilmenizdir.
Bu aşamada iki ana amacınız olmalı:
- Hedefe bağlı kalmak
- Elmalarla portakalları karşılaştırmaya çalışmadığınızdan emin olmak
Karşılaştırmak için seçtiğiniz konular, makalenizin bağlamı veya amacı ile ilgili olmalıdır.
Edebiyat dersi için yazıyorsanız, iki roman ya da iki karakter seçebilirsiniz.
Biyoloji dersindeyseniz, iki ayrı evrim teorisi veya iki ünlü araştırmacı seçebilirsiniz.
Konularınızın aynı olması gerekmez, ancak bir karşılaştırma yapılmasını gerektirecek kadar ortak noktaları olmalıdır.
Örneğin, iki farklı müzik türünü karşılaştırmak aydınlatıcı olabilir, ancak müziği bir yemek türüyle karşılaştırmak, aklınızda çok özel ve benzersiz bir bakış açısı yoksa çok iyi olmayacaktır.
İpucu: Yazma sürecime başlamadan önce makalemin ana hatlarını belirlemeyi faydalı buluyorum. Bu sayede karşılaştırma ve kıyaslama yapabileceğim yeterince verinin olduğundan emin olabiliyorum.
Tereddüt ediyorsanız da başlayın ve yazmaya devam edin. Her şeyi yazmak yerine bir deneme taslağı formatındaki basit adımları izleyin.
Gerçekten zorlanıyorsanız, herhangi bir şey yazmadan önce konularınız arasındaki fark ve benzerlikleri görsel olarak anlamak için matematik dersinden hepimizin tanıdığı bir Venn şeması kullanabilirsiniz.
Birinci Adım: En baştan başlayın.
Her makalenin bir girişe ihtiyacı vardır.
Bir karşılaştırma ve zıtlık makalesi de bundan farklı değildir. Karşılaştırmalı kompozisyon girişiniz şunları içermelidir:
- Her konunun bir tanıtımını yapın. Okuyucunuza her konunun ne olduğunu kısaca açıklayın.
- Bir tez ifadesi. Bu, sonunu bozacağınız ve iki konudan hangisini en çok tercih ettiğinizi ve nedenini açıklayacağınız / neden iki konuyu karşılaştırdığınızı açıklayacağınız yerdir.
Örneğin, benim makalemin girişi şöyle olabilir:
“Duman ve Boss’u çok iyi tanıdığımdan dolayı, insanlar bana sık sık en sevdiğimin hangisi olduğunu soruyorlar. Boss, daha zayıf ve sokakta yaşadığı için tedirgin bir kedidir. Ama aynı zamanda daha cana yakındır. Tersine, Duman ise şişman (veterinerimize göre obez) ve sorumluluk sahibi olmasına rağmen insan canlısı değildir.”
Şimdi sizin için iki kediyi karşılaştıracağım.
İlk cümle benim tez ifademdir ve sonraki ifade kontrast kompozisyonum için her bir konunun kısa bir girişini gösterir.
İyi bir tez cümlesi yazmak
Ana hedefleriniz: Net olun, okuyucularınıza tüm araştırmalarınızdan ne çıkarmaları gerektiğini söyleyin ve makalenizin kalbini oluşturun.
Bazı örnekler:
- Hem Darwin’in evrim teorisi hem de Lamarck’ın evrim teorisi türlerin gelişimine ilişkin içgörüler sağlar, ancak özellik kalıtımına ilişkin açıklamalarında temelde farklılık gösterirler.
- George Orwell’in ‘1984’ ve Aldous Huxley’in ‘Cesur Yeni Dünya’ adlı eserlerinin her ikisi de distopik gelecekleri tasvir ederken, bireysel özgürlük ve toplumsal kontrol araçlarına ilişkin tasvirlerinde önemli farklılıklar gösterirler.
Bu örneklerin spesifik, doğrudan olduğunu ve kontrast kompozisyonunuzu tamamlamak için bunların üzerine inşa etmenize izin verdiğini görebilirsiniz.
İkinci adım: Araştırma zamanı.
Önemli metinsel kanıtlarınız için makalenizdeki ayrıntıları desteklemek için kullandığınız bir metinden (kitap, makale vb. kaynaklardan) belirli alıntılar yaparak biraz daha güvenilir bir şey yazmak istersiniz.
Peki kontrast kompozisyonu için ihtiyacınız olan bilgileri nereden bulacaksınız?
Sadece gerçek, güvenilir bilgilere dayanarak yazdığınızdan emin olmanızı sağlayacak üç ipucu:
- Akademik Veritabanları ile başlayın: Google Scholar, JSTOR veya PubMed gibi platformlarda çok sayıda akademik makale ve bildiri bulunmaktadır.
- Kütüphaneleri kullanın: Fiziksel ve çevrimiçi kütüphaneler kitap, dergi ve daha fazlasından oluşan koleksiyonlara sahiptir. Kütüphaneciler de yardım veya yönlendirme istemek için mükemmel bir kaynaktır.
- Çevrimiçi Kaynakları Değerlendirin: Tüm çevrimiçi kaynaklar eşit yaratılmamıştır. Yazarın kimlik bilgilerini, yayın tarihini ve web sitesinin / yayının itibarını kontrol edin.
Üçüncü adım: Zehrinizi seçin.
Neyse ki, karşılaştırmalı bir makale yazmanın oldukça yaygın olarak kabul gören iki yöntemi vardır: Blok Yöntemi ve Nokta Nokta ( pbp — point by point) Yöntemi.
Blok Yöntemi
Bu yöntemde iki konunuzun her biri kendi karşıtlık bölümüne veya bloğuna sahip olur.
Önce iki konunuzu tanıtan bir cümle yazacaksınız, örneğin “Bu makalede Duman veBoss’u karşılaştıracağım.”
Bu sizin konu cümleniz olarak bilinir.
Ardından, her biri bir gövde paragrafında yer alacak şekilde Konu A’yı ayrıntılarıyla inceleyin. Daha sonra, ikinci konunuzu aynı noktalara göre paragraf paragraf inceleyeceksiniz.
Örneğin, benim zıtlık kompozisyonum, Duman ve Boss’u şu şekilde karşılaştırabilir.
Konu A: Boss.
- Fiziksel görünüm: Zayıf, koyu ve açık kahve tüylü ve pembe burunlu
- Kişilik: Sürekli gergin, cin gibi, insan canlısı
- Sevdiği ve sevmediği şeyler: Herşeyi yer. Sevilmeyi sever. Yalnız kalmaktan ve köpeklerden nefret eder.
Konu B: Duman
- Fiziksel görünüm: Tombul, gri tüylü ve siyah burunlu
- Kişilik: Soğuk kanlı, saf, insanlardan hoşlanmaz
- Sevdiği ve sevmediği şeyler: Yaş mamaya bayılır. Tavuk ve hindi harici hiç bir hazır mamayı yemez. Rüzgar sesinden nefret eder.
İki konuyu bölümlere göre nasıl karşılaştırdığımı görebilirsiniz.
Buna karşılık p-b-p / noktadan noktaya bir kompozisyon, konu yerine tek tek noktalara göre yapılandırılır.
Her paragraf her iki konu için bir argümanı kapsamalıdır.
Örneğin, varsayımsal Boss ve Duman için karşılaştırma ve karşıtlık denememi şu şekilde yapılandırabilirim:
Madde A: Fiziksel görünüm
- Boss: Zayıf, kirli, açık kahve tüylü ve pembe burunlu
- Duman: Tombul, bakımlı, gri tüylü ve siyah burunlu
Madde B: Kişilik…
Ve her nokta için böyle devam eder. Bu, her bir benzerlik ve farklılığı, hatta çok ince farklılıkları bile daha etkili bir şekilde vurgulamanızı sağlar.
Her bir deneme yapısı türünü ne zaman kullanmalısınız?
Her deneme türünün bir yeri vardır, ancak ben neredeyse her zaman deneme için noktadan noktaya PbP (Point-by-Point) yöntemini tercih ederim.
Blok Yöntemini yalnızca yansıtıcı bir deneme veya anlatı denemesi gibi farklı bir deneme türünün içine farklılıklarla ilgili bir bölüm ekliyorsam kullanırım.
Uzun denemeler için noktadan noktaya (PbP) açık ara en iyi yöntemdir.
Nokta Nokta (P-b-p / Point-by-Point) yöntemi:
Okuyucunuzun uzun bir paragrafta nerede olduğunu unutmasını istemediğiniz daha derin, daha ayrıntılı denemeler için bunu kullanın.
Blok yöntemi:
Karşılaştırma yaparak, bir şeyleri daha sıradan bir düzeyde karşılaştırmak istediğinizde veya iki konuyu karşılaştırmak için yalnızca kısa bir bölüm yazıyorsanız bunu kullanın.
Dördüncü Adım: Karşılaştırma veya zıtlık dokunuşları
Bu makaleyi diğer türlerden ayıran yazım kriterlerinden biri de baştan sona kullanılan geçiş kelimeleridir.
Kullanılabilecek en iyi geçiş sözcüklerinden bazılarının listesi:
Karşılaştırma Geçiş Kelimeleri:
- karşılaştırma içinde
- aynı şekilde
- karşılaştırılabilir
- eşit olarak
- eşdeğer olarak
- benzer bir şekilde
- aynı şekilde
- dahası
“Boss çok sadık bir kedi, yanımdan hiç ayrılmıyor. Benzer şekilde, Duman fiziksel olarak o kadar sıcakkanlı değil, ama neredeyse her zaman benimle aynı odada olmak istiyor.”
Zıtlık Geçiş Kelimeleri:
- ama
- tersine
- ancak
- aksine
- tam tersine
- diğer yandan
- aksi takdirde
- daha ziyade
- yine de
- Oysa
- henüz
“Boyut olarak Boss yaklaşık 4,5 kg ağırlığındayken, Duman 2 kg daha ağırdır.”
Beşinci adım: Eve getirin.
Son olarak, ya ikisinden daha iyisi hakkındaki öğrendiğiniz fikrinizi tekrarlayan ya da okuyucunun ne alması gerektiğini açıklayan karşılaştırmalı bir makale sonucu yazmak gerekir.
Normalde, yazarlar en kolay yolu tez ifadelerini yeniden ifade etmek, en ikna edici nedenlerden bazılarını vurgulamak isterler.
“Sonuç olarak, Boss ve Duman her ikisi de mükemmel kedilerdir ve her birinin kendine has özellikleri vardır. Boss daha kucaklayıcı ve sevecen, Duman ise ikisi arasında daha yakışıklı ve daha şapşal bir kişiliğe sahiptir.”
Sonuç bölümünde yeni bir bilgi olmamalıdır.
Evet karşılaştırma yazınızı bitirdiniz ve kompozisyonunuzu tam bir profesyonel gibi yazdınız.
Sık Sorulan Sorular Bölümü
Bir karşılaştırma makalesi ne kadar uzunlukta olmalıdır?
Aslında olması gerektiği kadar uzun olmalıdır.
Eğer bu türü yeni yazmaya başladıysanız, muhtemelen yazılarınız daha kısa olacaktır. 300 ila 500 kelime kadar yeterli olur.
Bir kaç kez yazdıktan sonra muhtemelen 1000–2000 kelimeye ulaşabilirsiniz.
Bir makalede ikiden fazla konuyu karşılaştırabilir miyim?
Elbette karşılaştırabilirsiniz.
Blok yöntemi için, her blokta aynı öğeleri tekrarlayarak başka bir blok ekleyin.
Nokta nokta (PbP) yöntemi için ise her noktaya üçüncü (veya n’inci) konunuzla ilgili bilgileri eklemeniz yeterlidir.
Ya yeterince benzerlik ya da farklılık bulamazsam?
O zaman ya yeterince araştırma yapmadınız ya da iyi konular seçmediniz demektir.
Venn şemasına geri dönün, konuyla ilgili daha fazla makale veya bildiri inceleyin ve tekrar deneyin.